کتاب دیوان حافظ یکی از شعرای خوب ایرانی است که جای او در صدر قرار دارد. او یک دانگ از شش دانگ قصر ادبیات زبان شیرین پارسی میباشد. پنج دانگ دیگر این کاخ ارزشمند بدون شک و ترتیب تقدم فردوسی، خیام، مولوی، سعدی و نظامی هستند. البته این بستگی به نظر فرد دارد که برای کدام یک حق تقدم قائل شود. به هر حال این کاخی است که به قول فردوسی باد و باران نمیتواند گزندی به آن برساند.
تقریبا از سی سال به این طرف نویسندگان زمان، کتب متعددی دربارهی حافظ و دیوان او نوشتهاند و شخصیت او را بیشتر متبلور ساختهاند. معمولا افراد عامی برای نگرش آینده به ویژه در امور عاشقانه به دیوان حافظ مراجعه میکنند. انجام امر چنان است که ابتدا دعایی نثار شاخه نبات معشوقهی حافظ میکنند، سپس دیوان را باز میکنند و غزلی را میخوانند، آنگاه ابیات آن را بنا به قدرت درک خود تفسیر و تعبیر مینمایند.
کتاب دیوان حافظ در طول عمرش، هفتاد و اندی سال تعداد پانصد غزل سروده است. به طوری که در میان عموم شنیده شد او 499 غزل به طور قطع سروده و پانصدمین آن در نیمههایش بود که از دنیا رفت. غزلهای حافظ حدودا هفتصد سال مورد توجه اقشار مختلف جوامع ایرانی و مردم کشورها و جزایر فارسی زبان اطراف بوده است.
این کتاب از قدیم در غالب محلهای تجمع مردم مانند؛ تکایا، مساجد و کتابخانههای وابسته به اماکن مذهبی و گاهی در کنار قرآن و کتابهای دیگر آسمانی در گنجهها و قفسهها جای داشته است. شک نیست که هنوز هم دیوان حافظ در بیشتر خانهها برای فالگیری و مطالعهی گاه به گاه وجود دارد.
در بخشی از کتاب دیوان حافظ میخوانیم:
صَلاح کار کجا و من خراب کجا
ببین تفاوت ره کز کجاست تا به کجا
دلم ز صومعه بگرفت و خرقه سالوس
کجاست دیر مغان و شراب ناب کجا
چه نسبت است به رندی صلاح و تقوی را
سماع وعظ کجا نغمه رباب کجا
ز روی دوست دل دشمنان چه دریابد
چراغ مرده کجا شمع آفتاب کجا
چو کحل بینش ما خاک آستان شماست
کجا رویم بفرما از این جناب کجا
مبین به سیب زنخدان که چاه در راه است
کجا همی روی ای دل بدین شتاب کجا
بشد که یاد خوشش باد روزگار وصال
خود آن کرشمه کجا رفت و آن عتاب کجا
قرار و خواب ز حافظ طمع مدار ای دوست
قرار چیست صبوری کدام و خواب کجا
چرا باید کتاب دیوان حافظ را مطالعه کنیم؟
شاید بتوان بگوییم که کلام حافظ برآیند وخلاصهای از تمام شاعران ماقبل او است. شعر حافظ در تمام عصرها بازهم طراوت و شادابی دارد. حافظ، حافظه جمعی ما فارسیزبانان است.
خواندن این کتاب را به چه کسی پیشنهاد می کنیم؟
خواندن این کتاب را به دوستداران شعر فارسی و به کسانی که علاقه به آشنا شدن با حافظ شیرازی و سبک او دارند پیشنهاد میدهیم.
درباره حافظ
کتاب دیوان حافظ خواجه شمسالدین محمد بن بهاءالدین محمد حافظ شیرازی مشهور به لسان لغیب شاعر فارسیزبان سدهی هشتم در شیراز است. او حدود سال ۷۲۶ هجری قمری در شیراز متولد شد.او غزلسرای بزرگ و از خداوندان شعر و ادب پارسی است. بیشتر شعرهای او غزل است. حافظ از مهمترین اثرگذاران بر شاعرانِ فارسیزبانِ پس از خود شناخته میشود. در سدههای هجدهم و نوزدهم میلادی اشعار او به زبانهای اروپایی نیز ترجمه شد و نامش به محافل ادبی جهان غرب نیز راه یافت.
علوم و فنون را در محفل درس استادان زمان فراگرفت و در علوم ادبی عصر پایهای رفیع یافت. حافظ در اشعار خویش به حضورش در مدرسه، چهل سال تحصیل علم و فضل، درس صبحگاهی، و حفظ قرآن برپایهی قرائتهای گوناگون اشاره کردهاست. او قرآن را با چهارده روایت مختلف از بر داشت. شهرت حافظ باعث شده بود که حاکمان سرزمینهای دور و نزدیک خواهان دیدار با او باشند. او در طول زندگی با بسیاری از سلاطین و بزرگان تعامل داشت و با اهل علم و ادب و شعر هم همنشینی میکرد و از احوال صوفیان و درویشان زمانش هم باخبر بود؛ امّا خودش هرگز در هیچیک از این گروهها قرار نگرفت.
کتاب دیوان حافظ بیشترِ صاحبنظران عقیده دارند که حافظ غزل فارسی را به اوجی رساند که دیگر هرگز تکرار نخواهد شد. شعر حافظ دارای فضای عاشقانه و عارفانه و مدحی است. حافظ پژوهان برجستهترین ویژگی سبکی غزل او را «پریشانی» دانستهاند. در اثرپذیری حافظ از قرآن تردیدی نیست. انقلاب حافظ در غزل، که در بالا با نام پریشانی به آن اشاره شد تحت تأثیر سبک قرآن بودهاست. در عین حال، حافظ فرهنگ باستانی و فرهنگ اسلامی ایران را با دین، کلام، فلسفه و عرفان پیوند داد و در شعرش منعکس کرده است. در گزارشات و تحقیقهای صورت گرفته درمورد حافظ بیان شده که حافظ از ۲۵ شاعر اثر پذیرفته است. این اثرپذیریها هم جنبههای لفظی و هم جنبههای محتوایی داشتهاست. سبکی که توسط حافظ بنیان گذاشته شده است، هم در مضمون و هم در محتوا، افزون بر شاعران روزگاران پس از او، بر شاعران دوران خودش نیز اثر گذاشت. شهرت شعر حافظ در زمان زندگیاش، به سرزمینهای دیگر مانند: شبهقارهی هند رسید و شاعران آن سرزمینها بسیار سعی کردند تا ویژگیهای شعر حافظ را به کار برند و بتوانند مانند حافظ مضامین عاشقانه و عارفانه را بههم ربط دهند و از صنایع ادبی بهروش حافظ بهره گیرند. در حوزهی زبان عربی، پس از خیام، حافظ بیشترین اثر را داشتهاست.
این مطلب کتاب دیوان حافظ در دستهبندی کتاب های رایگان, شعر و ادبیات در سایت اینتربوک منتشر شده است.