قدیم ترین منظره ای که بود بله اروپائیان از یک شهر ایرانی گرفته شده است منظره ایست از شهر هرمز که در سال ۱۹۷۲ در شهر کلن منتشر گردیده است. این گراور را هوگن برگ Hogenberg ساخته است . معلوم نیست که او از روی چه طرحی این تصویر را بوجود آورده ولی آنچه که مسلم است اینست که او از طرحها و نوشتجات پرتقالیها که سالیان دراز در هرمز بودند استفاده کرده است.
اسناد مصور اروپاییان از ایران
در این کتاب مجموعه ای از اسناد مصور اروپاییان از ایران در فاصله زمانی قرون وسطی تا اواخر قرن هجدهم میلادی، ارائه و بررسی شده است. در جلد اول این مجموعه، فعالیت های اروپاییان در ایران از دوران یونانی ها تا اواخر قرن هجدهم میلادی مورد بحث قرار گرفته و گزارش های آنها بررسی و نقد شده است. در بخش دوم، بیوگرافی جهانگردانی که از خود کتاب های با ارزشی به جا گذاشته اند همراه با تجزیه و تحلیلی از سفرنامه های آنان در ایران، آورده شده است.
در این بخش، خصوصیات، شکل و محتوای سفرنامه ها مورد توجه قرار گرفته است. تجزیه و تحلیل علمی اسناد مصور این سفرنامه ها، قسمت اساسی جلد دوم این مجموعه را تشکیل می دهد. اسناد معرفی شده در این کتاب، به طور عموم و تا حد امکان تصوری خاص از ایران در ذهن اروپاییان را به وجود می آورده که قبلا موجود نبوده است. این مسئله را که چقدر این اسناد برای نمایش و نشان دادن پدیده های ایرانی به خصوص معماری مهم است، می توان با مقایسه و مقابله آنها با نقاشی های ایرانی اثبات کرد.
بطور کلی مصور نمودن کتب ، در قرن 15 میلادی ، در تمام اروپا پیشرفت قابل ملاحظه ای نمود زیرا که اختراع فن چاپ با یک ضربت ،
تمام محدودیت های قرون وسطائی را درهم شکست و دروازه ای بزرگ از سرعت عمل به روی کارهای عملی گشود .
کتابهای خطی را علما از زیر توده خاک بیرون کشیدند و ثمره اندیشه های تابناک بشری و تمدنهای تغییر یافته را که در آنان منعکس بود ،
به بشریت نشان داده چشمها را خیره و مبهوت ساختند .
